6 ECTS credits
180 u studietijd
Aanbieding 2 met studiegidsnummer 4017495FEW voor werkstudenten in het 2e semester met een gespecialiseerd master niveau.
Dit opleidingsonderdeel kent, met zijn interactieve colleges, twee onderdelen:
I. Europees mededingingsrecht voor ondernemingen (F. Tuytschaever)
Dit onderdeel heeft de volgende doelstellingen:
1. De studenten vertrouwd maken met het toepassingsgebied van de artikelen 101-102 VWEU (dit onderdeel gaat ook kort in op andere mededingingsregimes).
2. De studenten inzicht geven in het beleid van de Europese Unie (EU) inzake verticale overeenkomsten, zoals beheerst door Verordening (EU) 330/2010 en de daarmee gepaard gaande Richtsnoeren inzake verticale beperkingen. De verschillende distributievormen (niet-exclusieve, selectieve en exclusieve distributie, franchising, agentuur), hun gelijkenissen en verschillen, worden behandeld. Er wordt gewerkt met concrete casestudies. Eén van de casestudies betreft de mededingingsrechtelijke analyse van onlineverkopen (e-commerce).
3. De studenten inzicht geven in het beleid van de EU inzake horizontale overeenkomsten, waaronder zowel verboden horizontale overeenkomsten (kartels) als horizontale overeenkomsten die dienen te worden getoetst aan de Richtsnoeren inzake horizontale overeenkomsten. Er wordt gewerkt met concrete casestudies.
4. De studenten inzicht geven in het Europees institutioneel-procedureel mededingingsrecht voor ondernemingen: Verordening (EG) 1/2003 en de daarmee gepaard gaande mededelingen betreffende het ECN ("European Competition Network"), de samenwerking tussen de Europese Commissie en de nationale rechters, de beïnvloeding van de interstatenhandel en de "self-assessment" van ondernemingen voor de toepassing van artikel 101(3) VWEU.
5. De studenten inzicht geven in de interactie tussen het Europees en het nationaal (Belgisch) mededingingsrecht voor ondernemingen.
6. De studenten inzicht geven in de publieke afdwinging (boeten en eventuele clementie) en de private afdwinging van het mededingingsrecht voor ondernemingen (schadevergoedingsacties), en het verband tussen beide.
7. Gastlezingen: de titularis nodigt eventueel gastsprekers uit. Recente gastlezingen hadden betrekking op de boeteberekening voor inbreuken op het Europees mededingingsrecht en clementie, en op de analyse van informatie-uitwisselingen onder het Europees mededingingsrecht.
8. Materiaal: het collegemateriaal bestaat uit een set EU-basisteksten, up-to-date slide presentaties, evenals uit recente besluiten en perscommuniqués van de Europese Commissie en/of arresten van het Gerecht en/of het Hof van Justitie (van de EU).
II. Europees mededingingsrecht inzake staatssteun (T. Joris)
1. Inleiding
In een inleiding wordt het (unieke) beleid van de EU inzake staatssteun gesitueerd in de EU-Verdragen. Hierbij worden enkele preliminaire vragen beantwoord, zoals bijv.: waarom werd een staatssteunbeleid van de EU nodig geacht?; welke rol speelt dit beleid in de interne markt?; welke actoren spelen een rol in het staatssteunbeleid van de EU?
2. Materieelrechtelijk staatssteunbeleid
Artikel 107 VWEU omvat de voornaamste primaire materieelrechtelijke regels inzake staatssteun. Deze verdragsbepaling voorziet een beginselverbod van staatssteun die aan de criteria van artikel 107(1) VWEU voldoet. Bijv. de volgende vragen rijzen: wat is staatssteun in de zin van artikel 107(1) VWEU?; welke staatssteun kan rekenen op een uitzondering krachtens artikel 107(2) VWEU (de jure uitzonderingen) of krachtens artikel 107(3) VWEU (uitzonderingen waartoe de Europese Commissie op discretionaire wijze kan beslissen)? Illustraties aan de hand van besluiten van de Europese Commissie, en arresten van het Gerecht en/of het Hof van Justitie (van de EU).
3. Procedureel staatssteunbeleid
Artikel 108 VWEU voorziet drie toezichtsprocedures (zie evenwel infra) om na te gaan of staatssteun al dan niet verenigbaar is met de interne markt. Het is vnl. de Europese Commissie die staatssteun toetst aan het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. De Raad beschikt ook over een eigen, bijzondere bevoegdheid ter zake. Dit deel gaat in op de toezichtsprocedures, zoals die voor nieuwe staatssteun en voor bestaande staatssteun. Verder staat dit deel stil bij de problematiek van onrechtmatige staatssteun en de maatregelen die tegen dergelijke steun kunnen worden genomen (zowel op niveau van de EU, als op niveau van de lidstaten van de EU). Illustraties aan de hand van besluiten van de Europese Commissie, arresten van het Gerecht en/of het Hof van Justitie (van de EU), en/of uitspraken van nationale rechters.
De bespreking van de procedurele aspecten van het EU-beleid inzake staatssteun betreft verder ook, naast een aantal mededelingen van de Europese Commissie, de volgende verordeningen, vastgesteld op basis van artikel 109 VWEU:
- Verordening (EU) 2015/1588 van de Raad (codificatie van Verordening (EG) 994/98), die de Commissie de bevoegdheid geeft om bepaalde categorieën van horizontale staatssteun vrij te stellen van de aanmeldingsplicht (zie de de minimis verordeningen en de groepsvrijstellingsverordeningen);
- Verordening (EU) 2015/1589 van de Raad (codificatie van Verordening (EG) 659/1999), die nadere bepalingen voor de toepassing van artikel 108 VWEU vaststelt (procedureverordening met vier toezichtsprocedures) en die werd uitgevoerd door de Commissie aan de hand van Verordening (EG) 794/2004.
4. In het kader van de Europese Economische Ruimte werd het unieke EU-staatssteunrecht "geïmporteerd" in Ijsland, Liechtenstein en Noorwegen. Ook overeenkomsten die de EU met een aantal derde staten heeft gesloten, bevatten staatssteunbepalingen. In dit opleidingsonderdeel wordt kort stilgestaan bij deze "internationalisering" van het EU-staatssteunrecht.
5. Gastlezingen: de titularis nodigt eventueel gastsprekers uit. Recente gastlezingen hadden betrekking op de private handhaving van het EU-staatssteunrecht.
6. Materiaal: het collegemateriaal bestaat uit een reader, en o.m. persmededelingen/besluiten van de Europese Commissie en arresten van het Gerecht en/of het Hof van Justitie (van de EU)
Voorkennis: doelstellingen en werking van de EU. Zie bijv. K. Lenaerts en P. Van Nuffel, Europees Recht, Antwerpen/Cambridge, Intersentia, 2017.
In het kader van dit opleidingsonderdeel wordt gebruik gemaakt van Nederlandstalige bronnen, tenzij het gaat om bijvoorbeeld besluiten en/of persmededelingen van de Europese Commissie of om arresten van het Gerecht en/of het Hof van Justitie (van de EU) waarvan (nog) geen Nederlandstalige versie voorhanden is.
De studenten verwerven ook kennis door zelfstudie.
Tijdens de eerste colleges (delen I en II) worden de studenten geïnformeerd over de inhoud en de leerresultaten van het opleidingsonderdeel, en over het studiemateriaal en het examen (zie ook het leerplatform).
Opname (audiovisueel) van de colleges is niet toegestaan.
Voor de werkstudenten worden minstens twee contactmomenten voorzien.
Omwille van COVID-19 werd tijdens het academiejaar 2020-2021 online (via Teams) gedoceerd (m.u.v. één college). Ook werd voor het onderdeel "Europees mededingingsrecht inzake staatssteun" gebruik gemaakt van enkele bestaande lesopnames (2019-2020).
Deel I: Europees mededingingsrecht voor ondernemingen
De algemene doelstelling van dit deel van het opleidingsonderdeel is de studenten een referentiekader en methodologie mee te geven van het Europees mededingingsrecht voor ondernemingen.
Deze algemene doelstelling laat zich als volgt toetsen:
Deel II: Europees mededingingsrecht inzake staatssteun
De algemene doelstelling van dit deel van het opleidingsonderdeel is de studenten inzicht te geven in de basisbeginselen van het Europees staatssteunbeleid, aangevuld met enkele deelaspecten van dit beleid.
Deze algemene doelstelling laat zich als volgt toetsen:
De beoordeling bestaat uit volgende opdrachtcategorieën:
Examen Schriftelijk bepaalt 100% van het eindcijfer
Binnen de categorie Examen Schriftelijk dient men volgende opdrachten af te werken:
Schriftelijk examen. Open (en mogelijks gesloten) vragen en casussen.
De studenten mogen tijdens het examen gebruik maken van de EU-basisteksten (deel I) en de reader (deel II) die hen ter beschikking worden gesteld. In deze documenten mag niet geschreven worden (geen eigen geschreven teksten/collegenota's).
Voorbeelden van examenvragen (delen I en II):
De studenten mogen per E-mail (tljoris@vub.ac.be) om inzage in de kopij van hun examen verzoeken, en dit binnen een termijn van vijf kalenderdagen na de bekendmaking van de examenresultaten. Binnen dezelfde termijn mogen zij ook om toelichting over het resultaat van hun examen vragen (zie het Onderwijs- en examenreglement).
Wegens COVID-19 werd in het academiejaar 2020-2021 noodgedwongen een digitaal schriftelijk examen met meerkeuzevragen georganiseerd. De studenten mochten tijdens dit examen geen gebruik maken van hulpmiddelen.
Deze aanbieding maakt deel uit van de volgende studieplannen:
Master in de rechten: Dual Master in Comparative Corporate and Financial Law
Master in de rechten: burgerlijk en procesrecht
Master in de rechten: criminologie
Master in de rechten: economisch recht
Master in de rechten: fiscaal recht
Master in de rechten: internationaal en Europees recht
Master in de rechten: publiek recht
Master in de rechten: sociaal recht
Master in de rechten: strafrecht
Master in het internationaal en Europees recht: Standaard traject